Dlaczego wciąż tyjemy? 10 głównych przyczyn nadwagi i otyłości w XXI wieku

Nadwaga i otyłość stają się coraz częstszym problemem we współczesnym społeczeństwie. Coraz więcej osób ma problemy z utrzymaniem prawidłowej masy ciała. Dotyczy to nie tylko osób starszych lub w średnim wieku, u których tego rodzaju problemy często biorą się z przyczyn biologicznych, ale także ludzi młodych, a nawet dzieci. Otyłość stała się w XXI w. chorobą cywilizacyjną. Dlaczego? Gdzie szukać przyczyn niezdrowego przyrostu masy ciała? Poznaj przyczyny nadwagi i otyłości.

1. Genetyka

Otyłość bardzo często związana jest z genami. Dzieci otyłych rodziców dotyka większe ryzyko otyłości, niż potomków osób szczupłych. Nie oznacza to jednak, że geny stanowią wyłączny czynnik determinujący przyrost masy ciała. To, co jemy może mieć wpływ na to, które geny się uaktywnią, a które nie. W gruncie rzeczy kwestia dziedziczenia dotyczy bardziej tendencji do tycia niż samej otyłości. Jeśli twoi rodzice cierpieli na nadwagę, prawdopodobnie jesteś pod tym względem obciążony genetycznie i trudniej będzie ci utrzymać szczupłą sylwetkę. Jednakże dzięki kontrolowaniu spożywanych kalorii jesteś w stanie utrzymać prawidłową masę ciała. Trudne, ale wykonalne.

2. Wysokoprzetworzone, niezdrowe jedzenie

Niezdrowe jedzenie, niestety często okazuje się również smaczne. Półki sklepów kuszą klientów różnymi produktami, które trafiają w ich gusta kulinarne. Nierzadko okazują się one bogate w tłuszcze i cukry. Dodatkowo, produkty te są tanie i mają długi termin przydatności do spożycia. Te cechy wydają się korzystne z punktu widzenia konsumenta.

Mamy oczywiście alternatywę dla tego typu żywności w postaci zdrowego, ekologicznego jedzenia. Nie ukrywajmy jednak, że najczęściej przegrywa ono w konfrontacji z produktami z marketu. Klienci rzadziej decydują się na zakupy w sklepach ze zdrową żywnością zarówno ze względu na cenę, jak i brak czasu. Wszak nie każdy oferowany tam produkt jest znany konsumentowi i często zakup wymusiłby konieczność poszukiwania informacji na temat sposobu przyrządzenia itp.

3. Uzależnienie od żywności

Czy od cukru można się uzależnić? Istnieją różne stanowiska na ten temat. Jedno z nich mówi, że uzależnienie dotyczy nie tyle samego cukru, co słodkiego smaku. Podobnie sprawa wygląda w przypadku tłuszczu i słonego smaku. Trzeba przy tym podkreślić, że im bardziej jesteśmy podatni na bodźce, jakim są słodkie i słone produkty, tym więcej będziemy ich potrzebować w przyszłości. Z pewnością nieraz słyszałeś lub sam wypowiadałeś zdanie typu „Ale ja nie mogę oprzeć się tym ciasteczkom/ chipsom/cukierkom”. Uleganie pokusie powoduje, że co chwila sięgamy po daną przekąskę, coraz częściej mamy na nią ochotę i nie potrafimy jej sobie odmówić.

4. Marketing

Reklamy niezdrowego jedzenia zewsząd nas otaczają. W telewizji, czy na bilbordach widzimy zadowolonych ludzi popijających colę lub pałaszujących zestawy z popularnych restauracji typu fast food. Niektórzy z nas są bardzo podatni na tego rodzaju przekaz. Problem ten dotyczy także dzieci, które ujrzawszy reklamę niezdrowego produktu, będą nachalnie namawiać rodziców na zakup i jedzenie. A rodzice często dla świętego spokoju ulegają namową swoich pociech. Dzieci stanowią główny target niektórych producentów fast foodów. Najmłodsi nie mają odpowiedniej wiedzy i doświadczenia, aby świadomie dokonywać wyborów produktów żywieniowych. Często natomiast doskonale zdają sobie sprawę z tego, jak wpłynąć na rodziców, aby ci spełnili ich zachcianki.

5. Insulina

Insulina jest hormonem, który m.in. reguluje magazynowanie energii. Niezdrowa dieta sprzyja insulinooporności. Powoduje to podniesienie poziomu insuliny w całym organizmie, co prowadzi do tego, że energia jest magazynowana w komórkach tłuszczowych zamiast być dostępna do użycia. Wysoki poziom insuliny może przyczynić się do otyłości. Rozwiązaniem w tym przypadku będzie odpowiednia, ułożona przez specjalistę dieta.

Więcej na ten temat przeczytasz w książce Anny Reguły Ach, ten cukier! Odżywianie w insulinooporności, cukrzycy i otyłości

6. Niektóre leki

Istnieją leki przyczyniające się zwiększenia masy ciała. Wśród nich wymienia się leki przeciwcukrzycowe, psychotropowe i antydepresanty. Zmieniają one funkcjonowanie organizmu i mózgu, zmniejszając tempo metabolizmu lub zwiększając apetyt. Niekiedy powodują również spadek energii, co skutkuje zmniejszoną aktywnością fizyczną.

7. Odporność na leptynę

Leptyna to tzw. hormon sytości. Jest produkowany przez komórki tłuszczowe, a jego poziom we krwi wzrasta wraz ze wzrostem masy tłuszczu. U zdrowych ludzi zwiększony poziom leptyny wiąże się ze zmniejszonym apetytem. Jeśli hormon działa prawidłowo, daje sygnał mózgowi o tym, jakie są zapasy energii w organizmie. Problem w tym, że u wielu otyłych osób ten proces nie działa. Z bliżej niewyjaśnionych przyczyn, mózg „nie reaguje” na poziom leptyny. Takie zaburzenie nosi nazwę leptynoodporności. Formę pomocy w takim przypadku stanowi zwiększona aktywność fizyczna, najlepiej planowana pod okiem specjalisty.

8. Dostępność żywności

Pamiętasz czasy PRL i słynne kolejki pod sklepami? A może już tylko słyszałeś o nich z opowieści rodziców lub dziadków? A o pustych sklepowych półkach? Dziś takie sytuacje są dla nas abstrakcją. Obecnie praktycznie nie mamy żadnych ograniczeń w dostępie do żywności. Sklepy są świetnie zaopatrzone, a punkty gastronomiczne spotykane są niemal na każdej ulicy i w każdej galerii handlowej. W rezultacie okazuje się, że np. wyjście na spacer stanowi okazję do spożycia drobnej przekąski zakupionej po drodze. Wizyta w galerii handlowej kończy się nie tylko zakupem potrzebnych butów czy dawno upatrzonego swetra, ale także niezdrowego dania na wynos. Wszechobecność jedzenia sprawia, że sięgamy po nie częściej niż rzeczywiście tego potrzebujemy. Rozwiązaniem będzie tu ćwiczenie silnej woli i większa świadomość w dokonywaniu zakupów spożywczych.

9. Cukier

Dodatek cukru może być najgorszym aspektem współczesnej diety. Dzieje się tak, ponieważ cukier, gdy jest spożywany w nadmiarze, zmienia biochemię organizmu. To z kolei przyczynia się do przyrostu masy ciała. Cukier, który spożywamy to najczęściej glukoza lub fruktoza. Glukozę otrzymujemy z różnych produktów spożywczych, w tym ze skrobi. Fruktoza natomiast często dodawana jest do produktów spożywczych. Nadmierne spożycie fruktozy może powodować insulinooporność i podwyższony poziom insuliny. Tak samo jak glukoza, nie zaspakaja głodu, ale stanowi puste kalorie. Cukier przyczynia się do zwiększonego magazynowania energii, a ostatecznie do otyłości.

10. Dezinformacja

Przyczyny otyłości leżą także w mediach. Problem ze zdrowym odżywianiem polega na tym, że nierzadko docierają do nas sprzeczne informacje na temat poszczególnych produktów żywnościowych czy stosowanych diet. Dlaczego? Istnieje kilka powodów.

• Pierwszym z nich jest fakt, że na temat zdrowego odżywiania wypowiadają się osoby, które nie są specjalistami w dziedzinie dietetyki. Niektóre diety zawdzięczają swoją popularność promocji ze strony celebrytów. Ich skuteczność budzi natomiast wątpliwości.
• Warto również zwrócić uwagę na działalność firm zajmujących się sprzedażą suplementów diety. Nie każdy produkt oferowany przez daną firmę okazuje się skuteczny, choć promowany jest jako najlepszy środek na odchudzanie.
• Do dezinformacji przyczyniają się również środki masowego przekazu. Opinie ekspertów w danej dziedzinie bywają błędnie lub powierzchownie interpretowane. Z tego względu rozpowszechniane są nieprawdziwe informacje.

Więcej na temat otyłości przeczytasz w książce Mileny Nosek, Otyłość brzuszna