Siedem słów Chrystusa na krzyżu
Z wydarzeń towarzyszących śmierci Chrystusa, szeroko opisywanej przez ewangelistów, a także odnotowanej w annałach klasycznej historii rzymskiej, my wybierzemy zaledwie kilka drobnych, ale dramatycznych momentów wyrażonych w ostatnich słowach Ukrzyżowanego, które wypowiada przybity do krzyża, dusząc się w czasie straszliwej agonii.
Siedem słów Chrystusa na krzyżu
To siedem zdań, które w greckiej redakcji Ewangelii składają się z czterdziestu jeden słów, łącznie z rodzajnikami i partykułami. Otrzymały one wspólną nazwę: Siedem słów Chrystusa na krzyżu, i zostały ułożone przez tradycję w różnej kolejności.
Dominować będzie porządek (który i my przyjmiemy niemal w całości) zaproponowany przez kartuskiego mnicha Ludolfa z Saksonii, autora prawdopodobnej pierwszej Vita Christi, swoistej biografii opublikowanej w 1474 roku w Strasburgu i od tamtego czasu wznawianej 88 razy. Oto więc zaproponowana przez niego kolejność, do której wprowadziliśmy drobne zmiany, umieszczając – zgodnie z podzielaną przez wielu opinią – słowo zwrócone do matki i do ukochanego ucznia przed słowem przeznaczonym dla skruszonego złoczyńcy (zatem w porządku odwrotnym do sugerowanego przez Ludolfa):
1. Do krzyżujących: „Ojcze, przebacz im, bo nie wiedzą, co czynią” (Łk 23, 34).
2. Do Maryi: „Niewiasto, oto syn Twój”. Do ukochanego ucznia Jana: „Oto Matka twoja” (J19, 26–27)
3. Do skruszonego złoczyńcy, ukrzyżowanego obok niego: „Zaprawdę, powiadam ci, dziś będziesz ze Mną w raju” (Łk 23, 43).
4. „«Eli, Eli, lema sabachthani?», to znaczy: «Boże mój, Boże mój, czemuś Mnie opuścił?»” (Mt 27, 46; Mk 15, 34; por. Ps 22, 2).
5 „Pragnę!” (J 19, 28).
6. „Dokonało się!” (J 19, 30).
7. „Ojcze, w Twoje ręce powierzam ducha mego” (Łk 23, 46; por. Ps 31, 6).
Duchowy testament Jezusa
Jezus na krzyżu przekazuje niejako swój duchowy testament, bardziej powściągliwy w słowach, ale mający moc równą najobszerniejszej mowie z Ostatniej Wieczerzy przekazanej przez czwartą Ewangelię (J 13–17). Nie jest więc prawdą to, co mówi słynny afroamerykański wykonawca spirituals: „Przybili go do krzyża i nie wyszeptał ni słowa…”, choć w tych słowach śpiewu pełnego ducha chodzi o Jego pójście na ukrzyżowanie bez narzekań, niczym mesjański Sługa Pański opiewany przez Izajasza: „Dręczono go, lecz sam pozwolił się gnębić, nawet nie otworzył ust swoich. Jak baranek na rzeź prowadzony, jak owca niema wobec strzygących ją, tak on nie otworzył ust swoich” (53, 7). To milczenie zostało wykorzystane między innymi przez niemieckiego pisarza Heinricha Bölla w tytule jednej z jego książek: I nie poskarżył się ani słowem (1953), powieści o parze „ukrzyżowanych istot ludzkich”. Jezus pomimo doświadczanej udręki mówi te słowa, które wywarły olbrzymi wpływ nie tylko na wiarę, ale i całą zachodnią tradycję kulturową.
Fragment książki Siedem słów Jezusa na krzyżu, kard. Gianfranco Ravasi